

		Home

Kennisbronnen

Moeten

Moeten

	Energie
Inhoud: Flow Stress Driehoek Moeten Willen Kunnen Concentratie en motivatie Toets je wereldbeeld

Veel mensen voelen zich een marionet van hun baan, hun studie of hun omgeving. Ze hebben het gevoel dat ze geleefd worden. 'Dit moet nog gebeuren en dat moet nog af. Morgen komt die-en-die en dan moet ik nog dat-en-dat gedaan hebben.'

We moeten nu eenmaal veel in ons leven. We moeten werken, we moeten zorgen voor anderen, we moeten geld verdienen, we moeten presteren. Iets moeten is natuurlijk niet per definitie verkeerd, zolang er maar iets tegenover staat of afgewisseld wordt met rust en ontspanning. Het gevoel van moeten kost veel geestelijke energie.

Als we te veel moeten in het dagelijks leven, dan bestaat de kans dat ook activiteiten die normaal plezierig zouden zijn (de dingen die we willen), een gevoel van moeten opleveren. Deze activiteiten worden ook wel aangeduid als 'rode plussen'. Het zijn dingen die je eigenlijk wilt (een 'plus'), maar die een gevoel van moeten ('rood') teweegbrengen.

Er zijn ook mensen die niet zozeer vanuit hun omgeving, maar van zichzelf heel veel moeten. Zij maken zich overal verantwoordelijk voor. Het is niet de omgeving die eist dat zij al die moetens op de schouders nemen. Nee, dat doen zij zelf.
'Als ík het niet doe, wie doet het dan wel?'
'Ik moet het goede voorbeeld geven, anders groeien mijn kinderen op voor galg en rad.'
'Ik kan deze klus het beste zelf doen, dan gaat het het snelst.'

Veel mensen worden beheerst door schuldgevoelens. Voorbeelden:

'Ik ben geen goede moeder.'
'Ik besteed niet genoeg tijd aan mijn opleiding.'
'Ik presteer niet genoeg op mijn werk'.

Het zijn veelgehoorde klachten.

Vaak gaan achter schuldgevoelens irrationele gedachten schuil.

'Ik moet meer tijd aan mijn kinderen besteden, anders ben ik geen goede moeder.'
'Als ik niet meer tijd aan mijn opleiding besteed, zal ik nooit een goede arts worden.'
'Ze vinden me vast een waardeloze manager, ik moet meer presteren.'

Er zijn vijf soorten veel voorkomende irrationele gedachten:

Overdreven perfectionisme: ik moet alles foutloos doen, anders ben ik waardeloos.
Altijd lief en aardig gevonden willen worden: iedereen moet mij altijd aardig vinden, anders kan ik niet functioneren.
Lage frustratietolerantie: alles moet gaan zoals ik wil, anders kan ik het niet.
Denken in doemscenario's: als dát gebeurt, overleef ik het niet.
Eisen stellen: mensen moeten zich houden aan mijn regels, anders is het niet rechtvaardig.

Neem het heft in handen: RET

Het is belangrijk om irrationele gedachten bij jezelf te leren herkennen en ze op hun waarheid te toetsen. Als dat lukt, ontdek je dat de gedachten niet al te zeer op de werkelijkheid zijn gebaseerd, maar dat ze een loopje met je nemen. Een goede methode om te leren om irrationele methoden om te zetten in realistische gedachten is de Rationele Effectiviteits Training (RET-methode).

RET gaat uit van het volgende reactiepatroon:

Er doet zich een gebeurtenis voor.
Je hebt daar een bepaalde irrationele gedachte bij, vaak zonder je te beseffen dat die gedachte zo irrationeel is.
Je reageert nogal heftig (emotioneel, boos, hulpeloos) op de gebeurtenis.

RET leert je om:

De feiten van de gebeurtenis te onderzoeken.
Aan de kaak te stellen in hoeverre je gedachten uit stap 2 realistisch zijn, gezien de gebeurtenis.

Door op een realistische manier de feiten en de gedachten op een rijtje te zetten, ontdek je dat die heftige emoties helemaal niet zo nodig zijn, en dat een kalmere reactie wel zo rustig is voor je gemoed.

Op deze manier kunnen de volgende conclusies boven tafel komen:

De slechte moeder:
'Ik heb deze week niet zoveel tijd hebt kunnen besteden aan mijn kinderen. Dat maakt me niet tot een slechte moeder, maar ik ga volgende week eens met mijn baas praten om te kijken of die uren overwerk beperkt kunnen worden.'

De perfectionistische student:
'Ik heb me voldoende voorbereid op de tentamens van volgende week. Ik kan natuurlijk altijd nog meer details uit mijn hoofd leren, maar als ik eenmaal arts ben, kan ik nog altijd nog eens teruggrijpen naar de boeken.'

De waardeloze manager:
'Ik heb mijn best gedaan. Het is niet helemaal gegaan zoals ik wilde. Volgende keer zal ik eerder delegeren en aan de bel trekken.'

De mensen uit deze voorbeelden zullen met deze gedachten minder het gevoel hebben dat ze geleefd worden. Ze houden greep op de situatie en nemen het heft in handen. Als dat lukt, geeft dat een hoop energie.

RET is een goede manier om jezelf te relativeren. Als je jezelf overal verantwoordelijk voor maakt neem je eigenlijk jezelf overserieus. Je bent overtuigd van het idee dat jij onmisbaar bent. Ieder mens is feilbaar en van perfectionisme word je zelf, maar wordt ook je omgeving, hopeloos moe.

Rationele Effectiviteitstraining (RET)

De Rationele Effectiviteitstraining (RET) is een methode om ongewenst gedrag of emoties van jezelf om te buigen naar meer effectief gedrag of effectievere emoties. Je kunt elke RET-situatie te lijf met het 8-stappenplan in deze cursus.

Maak van 'rode plussen' weer 'groene plussen'

'Willen' klinkt heel anders dan 'moeten' en het helpt vaak om alle keren dat we 'moeten' zouden zeggen, 'willen' te zeggen. De reden dat dat anders klinkt en voelt is dat je als het ware zelf een keuze maakt, en niet dat er een keuze voor je wordt gemaakt. Op die manier kan een 'rode plus' weer een 'groene plus' worden.

Als je gevoel hebt steeds van alles te moeten, kan het ook helpen om juist iets heel anders te doen. Doe eens iets onverwachts. Het kan zijn dat je daardoor nieuwe ideeën krijgt, en wellicht dus nieuwe energie. De kans is groot dat het gevoel van moeten als sneeuw voor de zon verdwijnt.

Voorbeeld
Kees is milieudeskundige en weet alles van hout: 'slecht' hout, keurmerken voor hardhout, bosbouwmethodes, verduurzamingsmethoden. Kees wordt naar van al die vakliteratuur die hij nog 'moet' lezen. Een hele stapel ervan ligt nog op zijn bureau. En eigenlijk, vindt hij, gaat het allemaal over hetzelfde en weet hij het wel zo'n beetje. Maar ja, als hij die stapel niet doorgewerkt heeft, voelt hij zich een nietsnut en is hij bang achter te raken in kennis. Hij 'moet' bijblijven van zichzelf.
Collega en vriend Jan hoort Kees zuchten boven de stapel en doet de volgende suggestie:
"Kees, heb je gezien dat er op de leestafel in de kantine een paar nieuwe tijdschriften op proef zijn neergelegd? Er zitten hele bijzondere tussen." O nee, denkt Kees niet nóg meer tijdschriften. Maar tijdens de lunch gaat hij toch aan de leestafel zitten. Zijn oog valt op een glossy blad over ambachtelijk meubelmaken. Meubelmaken, dat vindt hij heerlijk. Hij doet het al jaren als hobby. Hij bladert wat in het tijdschrift en begint te lezen in een artikel over ambachtelijke gereedschappen uit grootvaders tijd. Er blijkt een bedrijf te zijn gestart dat op grootvaders wijze meubels maakt en verkoopt. Kees raakt ineens enthousiast. Wat zou ik daar graag willen werken, denkt hij. Ik heb me net verdiept in authentieke, milieuvriendelijke verduurzamingsmiddelen. Misschien kunnen ze mijn kennis daarover wel gebruiken. Ik ga zo eens bellen.
Een maand later werkt Kees op de plek waarvan hij twee maanden geleden het bestaan niet had kunnen dromen.

Devies: Sta open voor het onverwachte. Doe eens iets anders dan je gewend bent. Van toevalligheden krijg je soms nieuwe ideeën en worden je wensen duidelijk.

Plezier ontstaat als moeten en willen elkaar zoveel mogelijk overlappen. Dat geldt niet alleen in je privéleven, maar ook in werk en studie. Het is belangrijk verantwoordelijkheid te nemen om ervoor te zorgen dat die overlap kan ontstaan. Kijk eens kritisch naar je carrière. Doe je waar je als kind van droomde? Houd je je bezig met materie die je op school al mateloos kon boeien?

Ook bij studiekeuze is dit soort zelfinzicht van groot belang. Het kost uitermate veel energie om je tot in de details te verdiepen van materie die je eigenlijk niet interessant vindt. Of omdat je studeert omdat je vader vindt dat je met die studie veel geld kunt verdienen.

Volgende pagina: Willen

Bron: www.leren.nl/cursus/persoonlijke-effectiviteit/energie/moeten.html