

		Home

Kennisbronnen

Stotteraars

Omgaan met stotteraars

	Omgaan met bijzondere mensen
Inhoud: Autistische mensen Dyslectici Hooggevoelige mensen Hoogbegaafden Slechthorende en dove mensen Slechtzienden en blinden Stotteraars Verlegen mensen Mogelijkheden voor voorzieningen en aanpassingen

We hebben allemaal wel een beeld van wat stotteren is. Toch zijn er vele variaties in stotteren. De een herhaalt een zinsdeel een aantal keer, de ander vermijdt bepaalde letters of woorden, weer een ander blijft op bepaalde letters hangen, en er zijn mensen van wie het gezicht in een moeilijke grimas vertrekt voordat ze bepaalde woorden kunnen uitspreken. Mensen die stotteren ervaren hun handicap vaak als heel vervelend, en vooral beschamend. Juist die schaamte maakt het stotteren nog erger. Ook vermoeidheid en spanning spelen een rol bij stotteren.

Mensen die stotteren kunnen met ademhalingtechnieken en andere strategieën leren om hun stotterprobleem te hanteren. Maar ook de omgeving kan het een en ander doen om het stotteren niet erger te maken dan het is.

Communiceren met een stotteraar

Het belangrijkste punt bij het communiceren met iemand die stottert is openheid. Het haalt de druk van de ketel als de stotteraar kan benoemen dat hij stottert (maar dat kan heel lastig zijn) of als de luisteraar kan zeggen: 'Ik hoor dat je stottert. Neem je tijd, ik luister.' Wat een opluchting (letterlijk), zo'n opmerking!
Blijf iemand die stottert tijdens een gesprek aankijken. Veel luisteraars hebben de neiging de blik af te wenden of heel neutraal te gaan kijken. Dit kan een stotteraar opvatten als gebrek aan belangstelling, wat het stotteren kan verergeren.
Mensen die stotteren hebben vaak last van angst en schaamte. Stel iemand die stottert gerust als je merkt dat hij het praten maar helemaal achterwege laat. Zeg dat hij het waarschijnlijk zelf erger vindt dan jij het vindt.
Heb geduld en laat de stotteraar zijn zinnen afmaken. Vul de zinnen niet aan. Eventueel kun je de stotteraar vragen of hij het prettig vindt als je af en toe een woord aanvult. De meeste stotteraars zullen dit echter niet willen.
Stotteraars hebben soms de neiging extra te gaan haasten omdat ze vinden dat hun communicatie de ander te veel tijd kost. Dat maakt het stotteren alleen maar erger. Als je dat merkt, zeg dan: 'Rustig aan, ik heb tijd.'
Chatten is een goed alternatief voor telefoongesprekken.

Op school

Leerlingen die stotteren hebben doorgaans last van angst en schaamte. Vooral in een schoolsituatie kan dat het leren in de weg staan. Zorg er als docent voor dat de situatie voor stotterende kinderen of jongeren veilig is. Maak het stotteren bespreekbaar en reageer geduldig, maar maak er geen 'big issue' van. Stel voor het overige wel gewone, realistische eisen. Stotteraars hebben soms toch al het gevoel te falen en dat wordt erger als ze impliciet de boodschap krijgen: 'jij kunt niet goed meekomen' of 'jij bent meelijwekkend'.
Ontsla stotterende leerlingen niet op voorhand van spreekbeurten en mondelinge overhoringen. Juist door spreekbeurten e.d. leren ze hoe ze zich met hun stotteren verstaanbaar kunnen maken en geef je ze de gelegenheid zich gehoord te voelen. Er kunnen redenen zijn om stotterende leerling tijdelijk te ontzien. Dit gebeurt meestal op advies van de logopedist.
Aandacht voor sociale weerbaarheid is belangrijk voor stotterende leerlingen. Door angst en schaamte zijn ze vaak minder weerbaar, terwijl ze die weerbaarheid zo hard nodig hebben. Cursussen zelfverdediging of opkomen voor jezelf kunnen hierin erg nuttig zijn.

Op het werk

Of iemand geschikt is voor een functie hangt af van zijn competenties en vaardigheden. Stotterend spreken staat die competenties meestal niet in de weg. Realiseer je dat stotteraars zelfs goed kunnen zijn in competentie 'goed kunnen communiceren'.
Een sollicitatiegesprek is voor de meeste mensen een stressvolle situatie, en voor stotteraars geldt dat nog eens extra. Stel iemand op zijn gemak en geef hem de tijd. Beoordeel de persoon op de geschiktheid op de functie-eisen, wijs hem niet af omdat hij stottert. Vraag hoe hij normaliter omgaat met het feit dat hij stottert. Een stotteraar die de moed heeft te solliciteren, zal zich in zijn baan ook wel weten te redden.
Bespreek samen met de stotterende werknemer of er oplossingen gezocht moeten worden voor lastige situaties (presentaties houden, telefoongesprekken voeren). Misschien ervaart de stotteraar deze situaties helemaal niet als lastig! Hij is er vaak al een heel leven aan gewend en heeft zo zijn eigen oplossingen (variërend van een geschikte techniek die het stotteren beperkt, een handig weerwoord of humor). Vaak ervaren luisteraars het stotteren als een groter probleem dan de stotteraar zelf.

Aan het woord...

"Luisteraars zijn in het algemeen wel vriendelijk, maar ze vinden me maar een stumperd, ze leggen de hulpvaardigheid er in het algemeen bijzonder dik bovenop. Als ik iemand de weg vraag, dan spreken ze harder alsof ik hen niet versta; ze leggen drie keer duidelijker uit dan nodig is alsof ze bang zijn dat ik het niet begrijp en sommigen lopen dan zelfs achter me aan om me op een kruispunt nog eens te zeggen hoe ik gaan moet. Laten de mensen toch gewoon doen." (Citaat uit: Stotterjijofstotterik. Instructies voor stotteraar en luisteraar van Th. Schoenaker en E.H. Versteegh-Vermeij).

Meer informatie

De Nederlandse Federatie Stotteren (NFS) geeft informatie en voorlichting over stotteren, zowel voor stotteraars zelf als voor de omgeving.
Ook de website Alles over stotteren bevat veel links naar informatie over stotteren.
Leerzame websites over stotteren in de webgids van Leren.nl.

Volgende pagina: Omgaan met verlegen mensen

Bron: www.leren.nl/cursus/sociale-vaardigheden/bijzondere-mensen/stotteraars.html