

		Home

Kennisbronnen

Escalatie

Escalatie van een conflict

	Conflicthantering
Inhoud: Soorten conflicten Omgaan met een conflict Voorkeurstijlen Escalatie Bemiddeling, mediation en arbitrage

Lang niet alle conflicten worden een succes. Integendeel. Conflicten escaleren vaak. Je ziet het gebeuren: de standpunten verharden, winnen wordt een prestigezaak, de taal wordt formeel en dreigender en men gaat samen de afgrond in. Want zelfs winnen kost meer dan het oplevert.

Dat conflicten zo vaak uit de hand lopen, heeft een aantal mogelijke oorzaken. We zetten ze op een rijtje.

gedrag roept gedrag op
we maken fundamentele attributiefouten
we zijn teveel met onszelf bezig
de groepsdruk is te groot

Gedrag roept gedrag op

De Roos van Leary is een model dat beschrijft hoe gedrag ander gedrag oproept. Het model is gebaseerd op twee fundamentele eigenschappen van mensen:

als iemand wil samenwerken, zijn mensen geneigd daarin mee te gaan. En als iemand juist helemaal niet wil samenwerken, zijn we geneigd daar óók in mee te gaan.
als iemand dominant gedrag vertoont, zijn we vaak geneigd ons onderdanig op te stellen. En omgekeerd: als iemand zich onderdanig opstelt, zijn we geneigd ons dominant op te stellen.

Als iemand in een conflictsituatie zich bazig opstelt en niet tot samenwerken uitnodigt, schiet zijn conflictpartner in onderdanig gedrag en gaat het conflict uit de weg. Dat leidt voor de conflictpartner niet tot een resultaat. Hij zal daardoor geneigd zijn extra gas te geven. Met als gevolg dat de partner zich alleen maar extremer opstelt.

Je kunt dat voorkomen. Daartoe ga je wél mee in het boven – onder-patroon maar niet in het 'samen - tegen-patroon'. Je geeft dus gewoon een beetje toe en gaat daarmee meer op de samenwerking zitten. De natuurlijke neiging van de conflictpartner is dan om in zijn reactie zich wat bazig op te stellen maar tegelijkertijd ook het wederkerig gedrag tonen op de samenwerkingsas. Omgekeerd interveniëren, noem je deze techniek.

Een voorbeeld:

Pol is projectleider van de bouw van de nieuwe website. Matthijs doet de vormgeving. Pol voelt de hete adem van z'n opdrachtgever in de nek en wordt erg ongeduldig. 'Hou op met ja-maren en zeuren. Overmorgen moet ik de basis-lay out hebben. Inclusief formats, inclusief foto's en ander beeld.' Matthijs slikt even en telt tot tien. Hij heeft Pol al zo vaak gezegd dat diens planning veel te krap is. 'Oké, dat gaat lukken als jij erin slaagt om de formats klaar te zetten en Anton achter de broek zit voor die foto's. Die kregen we nog niet van hem.'

Met deze reactie stelt Matthijs zich misschien wel onderdanig op maar hij geeft het gesprek wel een wending. Hij wordt geen slachtoffer maar partner. Zijn instinctieve reactie zou zijn geweest: 'Pol, dat lukt gewoon niet. Ik kan er ook niets aan doen'. Een dergelijke tekst zou alleen maar olie op het vuur zijn.

Fundamentele attributiefouten

Als mensen gedrag van de ander als negatief ervaren, zijn ze geneigd dat negatieve gedrag toe te schrijven aan diens persoonlijkheid. Het wonderlijke is echter dat we positief gedrag van anderen toeschrijven aan omstandigheden. En om het nog wat erger te maken: bij onszelf doen we precies het omgekeerde! Eigen negatief gedrag schrijven we toe aan de omstandigheden, eigen positief gedrag schrijven we toe aan onze persoonlijkheid. We noemen dat verschijnsel de fundamentele attributiefout. Gedrag wordt bepaald door iemands eigenschappen, zo denken we. Over het algemeen is dat echter onjuist. Het meeste gedrag dat we vertonen wordt veroorzaakt door simpele omstandigheden.

In conflictsituaties focussen we op het negatieve gedrag van anderen. En als gevolg van die fundamentele attributiefout, gaan we die ander dus steeds meer kwalijke eigenschappen toedichten. Haast automatisch beschouwen we de ander als een slecht of gevaarlijk mens. En daarmee schieten we in minder productieve oplossingen voor conflicterende situaties. De oplossing is dus tweeledig: bedenk voortdurend dat negatief gedrag van de ander meestal veroorzaakt wordt door omstandigheden die buiten zijn macht liggen. Bedenk bovendien dat positief gedrag ook heel goed te maken kan hebben met positieve eigenschappen van de ander.

We zijn teveel met onszelf bezig

In conflictsituaties zijn we teveel met onszelf en te weinig met de ander bezig. We redeneren: ik vind het belangrijk dat deze opdracht op tijd klaar is dus zal de ander dat ook erg belangrijk vinden. En als de ander dan wat laks is, stoort dat en kan het een bron zijn van conflicten.

Groepsdruk

Groepsdruk is erg slecht voor conflictbeheersing. We willen “erbij horen” en laten gedrag zien dat we normaal gesproken niet tonen. We zijn bang voor gezichtsverlies. We denken dat wie het stevigst optreedt, ook het meeste gezag krijgt binnen de groep. Ook de anonimiteit van een groep zal een rol spelen. Zeker in wat grotere groepen ga je gemakkelijk op in de massa. Denk bijvoorbeeld aan een brave huisvader die temidden van andere voetbalsupporters zich ontpopt als een vervaarlijke hooligan.

Volgende pagina: Bemiddeling, mediation en arbitrage

Bron: www.leren.nl/cursus/sociale-vaardigheden/conflicthantering/escalatie.html