

		Home

Kennisbronnen

Hooggevoelige mensen

Omgaan met hooggevoelige mensen

	Omgaan met bijzondere mensen
Inhoud: Autistische mensen Dyslectici Hooggevoelige mensen Hoogbegaafden Slechthorende en dove mensen Slechtzienden en blinden Stotteraars Verlegen mensen Mogelijkheden voor voorzieningen en aanpassingen

Hooggevoelige mensen, oftewel hoogsensitieve mensen, zijn gevoeliger voor prikkels dan de meeste mensen. In het Engels wordt een hooggevoelige persoon aangeduid met de term highly sensitive person (HSP), een benaming die bedacht is door Elaine Aron, die een boek schreef over dit fenomeen.

HSP is geen afwijking of handicap en ook geen erkende psychische stoornis. Het is meer een naam voor mensen die zichzelf als 'anders' en 'gevoelig' ervaren. Kenmerken van mensen die zich als hoogsensitief persoon bestempelen zijn:

voelen stemmingen van anderen goed aan;
nemen gedetailleerder, subtieler en intenser waar;
ervaren, reflecteren en voelen diep en intensief;
hebben afkeer van specifieke indringende prikkels;
worden geprikkeld door dingen die anderen niet schijnen op te merken;
raken sneller verzadigd door (bepaalde) prikkels;
worden meer dan gemiddeld door bijvoorbeeld natuur, kunst of muziek geroerd;
denken vaak na over hun roeping.
filosoferen graag en veel en hebben een rijke innerlijke belevingswereld;
dromen, fantaseren en overwegen veel;
zijn opmerkzaam en aandachtig;
functioneren het beste in hun eigen tempo;
zijn goed in het signaleren en vermijden van fouten;
vinden het prettig en hebben het nodig om tijd alleen door te brengen;
hebben rechtvaardigheid en respect hoog in hun vaandel staan;
zijn vaak plichtsgetrouw en anticiperend op de behoeften van anderen;
hebben relatief meer last van spanning, stress en fysieke klachten zoals hoofdpijn, maag/darmklachten en huidirritaties en allergieën;
hebben last van stemmingswisselingen en sterke emoties;
lopen groter risico op depressiviteit, chronische vermoeidheid en verslavingen;
vinden kwaliteit en bevrediging van het werk zeker zo belangrijk als het financiële inkomen.

(Bron: Wat betekent het dat je hooggevoelig bent?, Hooggevoelig.nl)

Het is voor hooggevoelige mensen de kunst om zich staande te houden in een maatschappij die zij als hard en ongevoelig ervaren. Dat stelt eisen aan de omgeving, al zal het vaker de hoogsensitieve persoon zijn die rekening moet houden met zijn of haar omgeving dan andersom.

Hooggevoeligheid en succes in werk

Hooggevoelige mensen moeten zich een plaats zien te verwerven in werk (en de rest van de maatschappij) die recht doet aan hun gevoeligheid. Dat is vaak een zoektocht. Het komt neer op onderzoeken hoe en waar positieve eigenschappen tot hun recht kunnen komen. Inzicht in leerstijl, werkstijl en persoonlijkheidstype kan hierbij helpen. Dit inzicht kan ook managers, teamleiders en andere bazen helpen hooggevoelige mensen een juiste plek binnen een organisatie te geven.

Leerstijl

De psycholoog Kolb onderscheidt vier typen leerstijlen:

De bezinner kijkt hoe anderen een probleem aanpakken en denkt eerst na voordat hij iets doet. Hij ziet veel oplossingen, omdat hij een probleem vanuit veel standpunten kan bekijken. Daardoor neemt hij beslissingen soms traag.
De denker is goed in logisch denken en redeneren. Hij probeert algemene regels te ontdekken en leert het liefst uit boeken. Het is belangrijker dat ideeën logisch zijn, dan dat ze praktisch uitvoerbaar zijn.
De beslisser plant een taak en voert die uit. Hij is niet zo geïnteresseerd in theorieën. Hij doet het goed in conventionele intelligentietesten. Hij houdt zich liever bezig met technische problemen dan met mensen.
De doener houdt van experimenteren en lost problemen op door iets uit te proberen. Hij past zich goed aan nieuwe situaties aan.

Hooggevoelige mensen zullen vaak de leerstijl van de bezinner hanteren.

Werkstijl

Analoog aan de leerstijlen van Kolb, zijn er ook vier werkstijlen die mensen hanteren:

Dromers zijn goed in het verzinnen van alternatieven.
Denkers kunnen bepaalde keuzes heel goed logisch verantwoorden.
Beslissers weten vaak snel of iets in de praktijk werkt of niet.
Doeners proberen alles meteen uit. Ze voeren liefst de ideeën van anderen uit.

Hooggevoelige mensen voelen zich vaak thuis in de werkstijl van dromers en denkers. Een teamleider die een team moet samenstellen kan dromers bijvoorbeeld goed gebruiken als er behoefte is aan originaliteit in het team. Denkers zijn nuttig als oplossingen tot in de puntjes moeten worden doorgedacht en de kwaliteit hoog in het vaandel staat.

Een andere manier om een team samen te stellen is het teamrollenmodel van Belbin te gebruiken. De stelling van Belbin is dat een team tot de beste resultaten komt als er negen soorten rollen vervuld zijn. De rollen van zorgdrager, groepswerker en 'plant' zijn doorgaans rollen die bij hooggevoelige mensen passen. Mensen in deze rollen geven aandacht aan de sfeer binnen een team, zijn consciëntieus en fantasierijk. Een goede voorzitter slaagt erin de kwaliteiten van de mensen in deze rollen uit de verf te laten komen. Daar zijn zij zelf soms minder goed in.

Persoonlijkheidstype

Aan de hand van persoonlijkheidsmodellen kun je vaststellen wat voor type mens je bent en in welke rol je het beste functioneert. Ook geven persoonlijkheidsmodellen weer met welke andere typen mens je moeite hebt. Daar zitten dus soms leerpunten. Wie zich bewust is van zijn eigen valkuilen zal er beter in slagen de moeilijkheden die hij tegenkomt te overbruggen.

Gangbare persoonlijkheidsmodellen zijn:

Het Enneagram. Dit model onderscheidt negen typen, waarvan bij elke persoon er één type dominant is. Typen die vaker voorkomen onder hooggevoelige personen zijn vermoedelijk de perfectionist, de helper en de romanticus.
Myers-Briggs Type Indicator (MBTI). De vier karaktereigenschappen van dit model vormen samen zestien verschillende typen. Hooggevoelige mensen hebben vaak combinaties van de karaktereigenschappen introversie, observatie, intuïtie, voelen en waarnemen.
Kernkwaliteiten en kernkwadranten. Dit model legt een verband tussen iemands sterke punten en zijn zwakke punten. Daarnaast geeft het model inzicht in eigenschappen waarop iemand allergisch reageert bij anderen. De kernkwaliteiten geven aan waar iemand goed in is en liggen bij hooggevoelige mensen vaak op het terrein van hun gevoeligheden die ze als positief ervaren. Kennis van kernkwaliteiten kun je inzetten bij functioneringsgesprekken, of bij pogingen om samenwerking en communicatie tussen mensen te verbeteren.
The Big Five. De naam van dit model slaat op de vijf karaktertrekken die het onderscheidt: 'extraversie', 'inschikkelijkheid', 'zorgvuldigheid', 'emotionele stabiliteit' en 'openheid voor ideeën'. Ook dit model is geschikt om samenwerking en communicatie te verbeteren.

Tips voor leidinggevenden

Om hooggevoelige mensen tot hun recht te laten komen in werk, kan het nuttig zijn om ruimte creëren voor de bijzondere eigenschappen en kwetsbaarheden van hooggevoelige mensen. Meedenken in welke rol ze passen en in welke dingen ze goed zijn, kan hun geprikkelde leven veraangenamen en hun functioneren bevorderen.
Het zoeken van een balans tussen werk en privé (en daarin tijd om de accu op te laden) is voor hooggevoelige mensen van extra belang.
Zorg voor een rustige werkplek, eventueel voor sommige werkzaamheden. Kantoortuinen zijn voor hooggevoelige mensen doorgaans een crime (voor de meeste andere mensen ook, maar dat terzijde).
Geef aandacht aan de sfeer in een team of afdeling. Hooggevoelige mensen reageren slecht op onderhuidse conflicten. Een prettige, open sfeer komt hun functioneren ten goede.
Hooggevoelige mensen hebben kwaliteit hoog in het vaandel. Zet hen in voor het signaleren van mogelijke kwaliteitsverbeteringen in de organisatie.

Meer informatie

Website van de grondlegster Elaine Aron met testjes en boeken.
Hooggevoelig.nl, informatie en links naar boeken, artikelen, begeleidingsmogelijkheden.

Volgende pagina: Hoogbegaafden

Bron: www.leren.nl/cursus/sociale-vaardigheden/bijzondere-mensen/hooggevoelige-mensen.html