 |
||
|
 |
|||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
 | Lastige mensen |
| Inhoud: Narcist | |
Veel mensen hebben wat psychologen noemen narcistische trekjes. Ze plaatsen zichzelf op een voetstuk, vinden zichzelf erg belangrijk en beter dan anderen. Maar mensen met de diagnose narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) hebben dit in extreme mate en het is zeer lastig en emotioneel uitdagend om met zulke narcisten om te gaan.
Naar schatting komt de stoornis voor bij 1 tot 6% van de mensen en dus is de kans groot dat je weleens te maken hebt gehad met een narcist als collega, familielid of partner. Ongeveer 75% van de narcistische mensen is man. In dit artikel verwijzen we gemakshalve naar de narcist met "hij", maar narcisme komt ook bij vrouwen voor.
Een narcist kan heel hoffelijk en makkelijk in de omgang zijn. Hij palmt je gemakkelijk in en spant je voor zijn karretje. Hoe ga je ermee om als je ontdekt dat hij zich alleen om zichzelf en niet om jou bekommert?
Een narcist is iemand met een doorgeslagen gevoel van eigenwaarde en eigendunk, die gelooft dat hij superieur is aan anderen. Hij voelt zich belangrijk en groot, en heeft veel behoefte aan bewondering. Een narcist kan arrogant zijn en heeft weinig oog voor de gevoelens van anderen.
De Van Dale geeft als betekenis: "Een narcist heeft een ziekelijke liefde voor zichzelf".
De belangrijkste kenmerken van narcisme zijn:
Andere kenmerken van narcisten zijn:
Thuis kan een narcist het hele gezin ontregelen. In een relatie is hij heel kritisch op zijn partner, afstandelijk en afkeurend. Zijn partner voelt zich onzichtbaar, niet gerespecteerd en eenzaam. Kinderen van een narcistische ouder voelen zich genegeerd of misbruikt. Het volhouden van de relatie vraagt veel van de partner.
Een narcist straalt vertrouwen uit en heeft een sterk gevoel van eigenwaarde. Toch is het zelfvertrouwen van de narcist is maar schone schijn. hij heeft juist een gebrek aan oprecht zelfvertrouwen, dat hij compenseert met arrogantie en een gevoel van superioriteit.
Narcisten lijken op het eerste gezicht sympathiek en hardwerkend, waardoor ze het goed doen bij sollicitaties. Ze komen vaak terecht in leidinggevende functies, maar het zijn lang niet altijd goede leiders.
Achter de schermen vertonen ze typisch narcistisch gedrag:
Een narcist geeft je voortdurend het idee dat je minder bent dan hij. Hij behandelt je als knecht, assistent of voetsoldaat. Hij geeft je het gevoel dat je dom of minderwaardig bent. Je voelt je onveilig, veroodeeld en uitgeput door de eisen die hij aan je stelt. Dit kan je zelfbeeld en gevoel van eigenwaarde ondergraven, je in verwarring brengen en je aan jezelf doen twijfelen. Overleg met andere mensen in de omgeving van de narcist en vraag hoe zij zijn gedrag duiden.
Als je psycholoog bent en gebruik kunt maken van schematherapie, transactionele analyse en intensieve kortdurende psychotherapie: ja. Voor de rest van ons: nee. Mensen met een narcistische persoonlijkheid veranderen meestal niet, dat kun je maar beter aanvaarden.
Een narcist heeft namelijk zo'n sterk gevoel van eigenwaarde, dat hij nooit kritisch naar zichzelf zal kijken. Hij legt de schuld voor problemen bij een ander neer. Door zijn totaal gebrek aan empathie is hij niet geïnteresseerd in hoe jij zijn gedrag ervaart.
Accepteer dat deze mensen zijn zoals ze zijn en probeer zo goed mogelijk met hun narcistische trekjes om te gaan (of er omheen te gaan). Soms is het beter om alle banden met de narcist te verbreken.
Het is moeilijk is om met een narcist om te gaan. Narcisten zijn meestal gefocust op hun eigen behoeften en gevoelens, en kunnen jou negeren of jouw behoeften en gevoelens belachelijk maken.
Als je samenwerkt met een narcist, blijf dan altijd professioneel en laat je niet provoceren. Blijf altijd eerlijk en respectvol, en wees niet bang om je grenzen aan te geven. Wees bereid om een gesprek aan te gaan met de narcist en luister goed naar wat hij te zeggen heeft. Probeer te begrijpen waarom hij zich gedraagt zoals hij doet.
Kort samengevat kun je narcistisch gedrag hanteren door te doen alsof je de narcistische persoon bewondert, te zeggen wat hij wil horen en elke confrontatie uit de weg te gaan. Lever nooit in het bijzijn van anderen kritiek op hem, want dat kan hij niet verdragen. De kans is groot dat hij in woede ontsteekt en het je nog lange tijd nadraagt.
Zoek meer informatie over de stoornis. Het helpt je de sterke en zwakke punten van de narcist beter te begrijpen en hanteren. Als je weet dat het om een ernstige persoonlijkheidsstoornis gaat, dan is zijn gedrag beter te accepteren en kun je hem met realistische verwachtingen tegemoet treden.
Geef duidelijk aan waar je grenzen liggen en zeg zo nodig "nee", ook als de narcist teleurgesteld of boos reageert. Jij hoeft niet te zorgen voor zijn emoties.
Als je bijvoorbeeld met een narcistische baas of collega te maken hebt die je niet kunt ontwijken, dan zal je op de een of andere manier met hem moeten samenwerken. Smeer hem stroop om de mond en doe alsof je hem complimenteert en bewondert. Besef voor jezelf dat dit niet welgemeend is, want de narcist kan je elk moment laten vallen. Maak redelijke afspraken over de samenwerking, negeer zijn zelfingenomen gedrag en ga geen enkele discussie met hem aan.
Wees assertief en geef duidelijk aan wat je nodig hebt. Neem niet aan dat de narcist jouw behoeften begrijpt, maar het zonneklaar.
Als een narcist op jouw terrein komt en ten overstaan van anderen kritiek uitoefent of ongevraagd 'advies' geeft, bedank hem dan vriendelijk en stel vragen om zijn idee beter te begrijpen. Vraag door naar de onderbouwing, zodat het de anderen duidelijk wordt dat hij geen goed verhaal heeft. Maar confronteer de narcist daar niet mee. Laat hem in de waan dat hij bewondering oogst met zijn rare ideeën.
Als een discussie of teamoverleg jouw kant op gaat, zal een narcist vaak van onderwerp proberen te veranderen zodat hij weer overwicht heeft. Pas op dat je dan niet in de verdediging schiet. Bevestig dat je naar hem hebt geluisterd, erken dat hij een goed punt inbrengt en breng het gesprek terug op het oorspronkelijk onderwerp.
Voorbeeld: "Herman, dat is een goed punt en ik snap dat je het daarover wilt hebben, maar we hebben het andere onderwerp nog niet voldoende besproken. Laten we ons gesprek eerst even afmaken, daarna kunnen we het over jouw idee hebben."
Let op je woorden: narcisten kunnen kritiek niet accepteren, ook opbouwende kritiek niet. Formuleer je feedback voorzichtig en positief.
Blijf kalm. Ga er niet op in als hij ruzie met je zoekt of je aan jezelf doet twijfelen. Zie hem als een klein kind dat emotioneel reageert als zijn ouders hem een leefregel opleggen.
Probeer een lotgenotengroep in het leven te roepen: een groep mensen rond de narcist die elkaar steunen en in evenwicht houden. Zorg ervoor dat je jezelf gesteund weet door mensen om je heen.
Raadpleeg eventueel een counselor of psycholoog. Hij zal de narcist niet zomaar kunnen behandelen, maar kan jou adviseren en begeleiden.
Zorg ervoor dat je duidelijk en concreet bent in je communicatie. Narcisten hebben vaak moeite om abstracte ideeën te begrijpen en kunnen zich afsluiten voor bepaalde argumenten als ze niet duidelijk zijn geformuleerd.
Probeer niet te emotioneel te reageren. Narcisten kunnen geprikkeld raken door emotionele reacties en kunnen proberen om de situatie te manipuleren om zichzelf te beschermen. Door rustig te blijven, kun je voorkomen dat de situatie escaleert.
Sta open voor feedback en luister naar wat de narcist te zeggen heeft. Hoewel het moeilijk kan zijn om naar een narcist te luisteren, kan het helpen om een open en respectvolle dialoog te creëren.
Wees assertief in je communicatie. Narcisten kunnen proberen om de controle over het gesprek te krijgen en jouw mening te ondermijnen. Door assertief te zijn en je eigen mening te uiten, kun je voorkomen dat de narcist het gesprek overneemt.
Bepaalde dingen prikkelen of verergeren het narcistisch gedrag, dus die kun je beter vermijden.
Ga geen confrontatie aan met een narcist. Vermijd discussie en probeer niet om de strijd te winnen. Hij is niet ontvankelijk voor kritiek en is totaal niet geïnteresseerd in jouw ideeën of gevoelens. Concentreer je in plaats daarvan op jezelf, bescherm je zelfbeeld en laat je niet beïnvloeden door een zelfingenomen type.
Narcisten hebben graag volledige controle en willen het gevoel hebben dat zij de baas zijn. Elke poging om de narcist te leiden of instrueren is gedoemd te mislukken.
Denk niet dat de narcist jouw kant van de zaak begrijpt. Hij zal nooit toegeven dat hij iets fout ziet of dat hij je te weinig waardering of liefde geeft. Je kunt hem niet overhalen om jouw zienswijze te delen.
Verwacht geen diep betekenisvol gesprek. Door zijn gebrek aan empathie komt oprechte communicatie niet bij hem over. Hij kan boos reageren of zich terugtrekken.
Probeer niet de narcist te doen inzien dat hij zich al lange tijd op een bepaalde manier gedraagt. Beperk je verzoeken en gevoelens tot het hier en nu.
Het woord 'narcisme' is afgeleid van Narcissus, een figuur uit de Griekse mythologie. Hij was zo vervuld van eigenliefde, dat hij wegkwijnde voor de spiegel tot de dood erop volgde. In het Engels is hieruit het woord narcissism afgeleid, niet narcism. Er wordt wel beweerd dat we in het Nederlands zijn uitgegaan van de naam van de bloem (narcis) en dat we daarom niet narcissisme zeggen. Maar of deze bewering juist is, is onduidelijk.
Volgende pagina: Omgaan met een betweter
Bron: www.leren.nl/cursus/sociale-vaardigheden/lastige-mensen/narcist.html
Copyright © 1999-2024 Applinet
Alle rechten voorbehouden
Colofon
