Omgaan met slechtzienden en blinden
Slechtziendheid is er in allerlei variaties. Er zijn mensen met kokervisie, waarbij ze alles door een smalle buis zien, er zijn mensen die niets zien in schemerlicht, en er zijn mensen die wel schaduwen zien, maar niets een beetje scherp. Als iemand met een blindenstok of blindengeleidehond loopt, dan betekent het niet altijd dat hij helemaal niets ziet. Maar iemand die een zware zonnebril op heeft, ziet niet per definitie nog wat. Soms is licht schadelijk voor de ogen.
Blinden en slechtzienden lijken soms zoekend gedrag te vertonen. Toch is dat niet altijd een teken dat ze de weg kwijt zijn of hulp nodig hebben. Blinden en slechtzienden moet zich via andere zintuigen oriënteren en meer tijd nemen om te bepalen waar ze zich bevinden en waar ze heen moeten. Veel blinden en slechtzienden ervaren het als uiterst storend dat ze zomaar bij de arm worden vastgegrepen door hulpvaardige passanten 'die hen wel even zullen helpen oversteken'. Vraag een blinde dus altijd eerst of hij hulp nodig heeft als je denkt dat dat zo is.
Heb je je ooit gerealiseerd dat een blinde of slechtziende
- ... het getoonde nummer bij de balie in het gemeentehuis niet ziet en dus niet weet wanneer hij aan de beurt is.
- ... de streep waarachter je bij een loket moet wachten niet ziet.
- ... bij het 'afluisteren' van een website vaak heel veel onzin te horen krijgt, of helemaal niks.
- ... een heleboel informatie niet oppikt die ziende mensen 'en passant' wel tot zich nemen (bijvoorbeeld reclames, aankondigingen, aanbiedingen, nieuwe producten).
Tips voor de communicatie met een blinde of slechtziende
- Stuur geen papieren post, maar elektronische post. Blinden en slechtzienden hebben doorgaans een computer met aanvullende software die de tekst voorleest of omzet naar braille.
- Als je in het voorbijgaan een blinde of slechtziende groet, zeg er dan even bij wie je bent, zeker in een drukke ruimte met geroezemoes. De blinde moet anders maar raden wie hem net heeft gegroet.
- Een blinde moet als hij ergens binnenkomt raden wie er in de ruimte aanwezig zijn. Als je een blinde ergens binnenlaat, benoem dan hardop wie er nog meer zijn. Voor de blinde is het vervolgens prettig als de genoemde personen achtereenvolgens iets zeggen, zodat de blinde weet waar deze personen zich in de ruimte bevinden en hoe ze klinken.
- Websites zijn vaak slecht toegankelijk voor blinden en slechtzienden, ook als ze kunnen worden voorgelezen. Voorzie afbeeldingen op een website van een functionele beschrijving (dus niet: 'plaatje' maar 'plaatje van een slapende kat') in de 'alt'-tekst en gebruik geen Javascript. Meer over toegankelijke websites is te vinden op de website van het Web Accessibility Initiative.
- Blinden en slechtzienden hebben regelmatig behoefte aan iemand die documenten voorleest, zoals brieven, formulieren etc. Onthoud je bij het voorlezen van commentaar of suggesties.
- Op stap zijn in een onbekende of drukke omgeving is voor blinden en slechtzienden lastig. Vraag of de blinde er behoefte aan heeft een hand op je schouder leggen, zodat hij jou kan volgen.
- Zorg dat visuele informatie waar mogelijk met geluidof met braille wordt ondersteund (bijvoorbeeld in bewegwijzering, in liften). Wees spaarzaam met kleuren. Grote kleurcontrasten in bewegwijzering kunnen slechtzienden soms helpen, maar aanwijzingen als 'Volg de rode lijn om bij de Röntgenafdeling te komen' zijn erg onhandig. Veel slechtzienden zien helemaal geen kleur.
Op school
- Een school kan gebruikmaken van begeleiding vanuit een blindenschool. Zo'n begeleider kan de blinde leerling, maar ook medeleerlingen en docenten informatie geven en ondersteunen.
- Noem leerlingen in de klas steeds bij de naam, zodat de blinde of slechtziende leert welke stem bij welke naam hoort. Ook weet de blinde of slechtziende dan wanneer je het tegen hem of haar hebt.
- De vraag aan een blinde of slechtziende wat hij of zij nog wel ziet is lastig te beantwoorden, omdat hij/zij geen enkel idee heeft wat jij als ziende precies ziet. Je moet daar als leerkracht gaandeweg achter komen door goed naar de leerling te kijken.
- Laat blinde of slechtziende leerlingen zo veel mogelijk meedoen aan alle activiteiten, dus ook excursies, praktijkopdrachten of speciale klussen (ook minder leuke klusjes). Aan alles meedoen vergroot de zelfredzaamheid.
- Stel dezelfde eisenaan de blinde/slechtziende leerling als aan de overige leerlingen, zowel in het schoolwerk als in het gedrag.
- Als je als docent de klas binnenkomt, zeg dan iets, zodat de blinde/slechtziende leerling weet dat je er bent.
- Wees je bewust van impliciete informatie en informatie die alleen visueel wordt aangeboden, bijvoorbeeld roosterwijzigingen. Zorg ervoor de blinde/slechtziende leerling die informatie ontvangt. Wijs eventueel een medeleerling aan die deze taak op zich neemt.
- Zeg hardop wat je op het bord schrijft of wat er op een projectiescherm staat. Omschrijf de inhoud van grafieken en diagrammen. Spel technische termen en vreemde woorden de eerste keer dat je ze gebruikt.
- Gebruik in proefwerken en tentamens liever geen plaatjes en grafieken. Geef bij proefwerken extra tijd. De vragen lezen kost een blinde/slechtziende extra tijd.
- Geef voorwerpen die je toont aan de blinde/slechtziende in de hand, zodat de leerling deze kan aanraken en voelen.
- Schoolboeken en ander lesmateriaal kunnen via Stichting Dedicon worden omgezet naar een voor de blinde/slechtziende hanteerbare vorm. Lever het materiaal en de boekenlijst tijdig aan. Stel brieven, instructies, notities etc. digitaal beschikbaar, zodat de blinde/slechtziende deze via speciale software op de computer kan lezen/afluisteren.
Aanpassingen op het werk
Een aantal aanpassingen in en om het gebouw kunnen blinden en slechtzienden helpen:
- Geleidelijnen
- Obstakelvrije doorgang
- Glazen deuren goed gemarkeerd
- Goed verlichte liften met knoppen en teksten in braille en spraak
- Trappen en afstapjes gemarkeerd met contrasterende kleuren
- Hoorbaar oproepsysteem (bijvoorbeeld in een wachtruimte)
- Algemene informatie in braille of in grote letter, of als geluidsfragment beschikbaar
Blinden en slechtzienden zijn geholpen met de volgende hulpmiddelen:
- Computer met brailleleesregel (een eenvoudig hulpmiddel aan een computer op laptop, waarmee informatie van het scherm in braille leesbaar wordt), schermvoorleessoftware (een spraaksynthesizer), vergrotingsmogelijkheden en spraakherkenning.
- Een braillelettertang om voorwerpen te voorzien van tekst in braille.
- Opnameapparaatje. Handig voor het snel maken afspraken, het opnemen van gesprekken en het aanleggen van lijstjes.
- Een scanner om papieren documenten te scannen.
- Voorleessoftware, die informatie van het scherm kan oplezen.
- Groot beeldscherm, met mogelijkheden voor grote letters, andere kleurstellingen en speciale muisaanwijzers.
- Boeken en documenten die omgezet zijn in braille, grote letters of geluid (veel is beschikbaar via Passend lezen).
Collega's
Een kamer delen met een blinde vereist dat je als collega geen spullen laat slingeren, en vooral dingen die jullie gezamenlijk gebruiken teruglegt op de afgesproken plek. Een blinde kan lang zoeken naar een snoertje dat jij 'gewoon even' op je bureau hebt gelegd.
Een blinde moet grotendeels vertrouwen op zijn gehoor. Zorg dat er niet te veel storende andere geluiden in de kamer zijn (radio's, veel gesprekken etc.).
Tips voor familie en vrienden
- Nieuwe dingen leren kost een blinde meer tijd en is soms vol obstakels. Leren koken zal niet zonder morsen gaan, en de weg vinden in een nieuwe winkel gaat ook niet meteen vanzelf. Zie niet alleen de beren op de weg, maar geef de blinde/slechtziende de gelegenheid om zich dingen eigen te maken en zijn weg te leren vinden.
- Vraag een blinde/slechtziende of je hem of haar op dingen in huis moet attenderen die aandacht behoeven: producten waarvan de uiterste houdbaarheidsdatum is verstreken, spinnenwebben, vuile vlekken enzovoort.
- Als je op bezoek bent, zet dan alles terug waar het hoort. Dat voorkomt een blinde of slechtziende een hoop gezoek achteraf.
Meer informatie
- Loket Passend lezen, bibliothecaire dienstverlening voor mensen met een visuele handicap.
- Lees- en lesmateriaal is beschikbaar in andere formaten via Passend Lezen.
- Stichting Dedicon houdt zich onder andere bezig met het omzetten van boeken, examens, rapporten en voorlichtingsmateriaal in braille of andere voor blinden toegankelijke vormen.
- Leerzame websites over blindheid en slechtziendheid in de webgids van Leren.nl.
Volgende pagina: Omgaan met stotteraars
Bron: www.leren.nl/cursus/sociale-vaardigheden/bijzondere-mensen/slechtzienden-en-blinden.html
Copyright © 1999-2024 Applinet
Alle rechten voorbehouden
Colofon
